Waardegedreven zorg – ook wel waardegedreven zorg genoemd – is hot: de afgelopen jaren zijn er zowel internationaal als nationaal verschillende initiatieven ontplooid om het concept van de grond te krijgen en te stimuleren. En terecht, want waardegedreven zorg heeft de potentie om de zorg te verbeteren, daar is prof.dr. Willem Jan Bos van overtuigd.

Internist-nefroloog prof.dr. Willem Jan Bos zet zich al jaren in voor de implementatie van waardegedreven zorg binnen en buiten de nefrologie. Dat begint al in zijn spreekkamer in het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht/Nieuwegein, want hij besteedt het grootste deel van zijn tijd aan de patiëntenzorg. Daarnaast werkt hij één of twee dagen per week in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), waar hij als bijzonder hoogleraar de leerstoel 'Nefrologie: uitkomsten van de zorg' bekleedt en lid is van de LUMC-stuurgroep waarde- gedreven zorg. Ook is hij medevoorzitter van het Linnean Initiative, een landelijk netwerk waarin ruim 1.100 patiënt(vertegenwoordigers), zorgaanbieders, zorgverzekeraars, onderzoekers en leveranciers samenwerken om (de implementatie van) resultaatgerichte zorg te versnellen.

De interesse van Bos voor het thema waardegedreven zorg werd gewekt door de vraag of het voor oudere patiënten altijd loont om te gaan dialyse of dat conservatieve behandeling ook voor hen een optie zou kunnen zijn. “Ik realiseerde me dat het bij zulke ingrijpende beslissingen vooral belangrijk is om ze samen met de patiënt te nemen. Als clinici moeten we ons dan grondig onderdompelen in wat zij echt belangrijk vinden. Binnen de nefrologie geldt dit niet alleen voor beslissingen over dialyse en niertransplantatie; er zijn nog veel meer behandelmomenten die je samen kunt bepalen. Denk bijvoorbeeld aan keuzes over voeding, het gebruik van diuretica, het dialyseschema of het type vaattoegang bij hemodialyse. Ook voor de patiënt kunnen deze beslissingen verstrekkende gevolgen hebben”, zegt Bos.

Klinische en patiëntgerapporteerde uitkomsten – de zogenaamde PROMS – kunnen een belangrijke rol spelen in zowel het gezamenlijke besluitvormingsproces als de kwaliteitsborging. Maar welke uitkomsten zijn er precies nodig? Bos werkte eerder aan deze vraag binnen het International Consortium of Health Outcomes Measurement (ICHOM), een wereldwijd project waarin hij voorzitter was van de werkgroep Nierziekten. Inmiddels is het ICHOM-project afgerond en sluiten de bevindingen van het consortium perfect aan bij het in Nederland gelanceerde programma Outcome-Oriented Care (zie kader).

“Chronische nierschade is samen met inflammatoire darmaandoeningen, knieprothesen en alvleesklierkanker een van de vier koplopers in het programma Uitkomstgerichte Zorg”, zegt Bos. “Dit betekent dat voor deze vier aandoeningen als eerste een Nederlandse uitkomstenset is ontwikkeld. Mede dankzij het werk dat al is verzet binnen ICHOM en het PROMS-project van Nephrovisie kan nefrologie het voortouw nemen. De set variabelen is het afgelopen jaar samengesteld. Deze set is gericht op het ondersteunen van de twee hoofdthema's van het programma Uitkomstgerichte Zorg, namelijk 'Samen beslissen' en 'Leren en verbeteren'. Dit proces zou tegen januari 2022 formeel afgerond moeten zijn.”

Bos is trots op wat zijn eigen ziekenhuis, samen met de zes andere ziekenhuizen in de Santeon-groep, heeft bereikt op het gebied van waardegedreven zorg. Bos: “Al zo'n 3-4 jaar vergelijken we de uitkomsten van onze nefrologische zorg binnen het samenwerkingsverband van ziekenhuizen. Het St. Antonius Ziekenhuis leidt samen met het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam dit verbeterproject voor nierpatiënten. Hiervoor verzamelen we een basisset aan patiëntgegevens, aangevuld met enkele procesindicatoren om een ​​goede vergelijking mogelijk te maken. Het is geweldig dat we in zo'n kleine context gemakkelijk en veilig onze ervaringen kunnen delen. Het is heel belangrijk om niet te oordelen en goed te kijken naar wat je van elkaar kunt leren.”

Het verbeterproject binnen Santeon heeft ook geresulteerd in een keuzehulp voor patiënten met nierfalen die een behandeling moeten kiezen: dialyse, transplantatie of conservatieve therapie en alle verschillende mogelijkheden binnen elk van deze behandelingen. De keuzehulp is ontwikkeld in nauwe samenwerking met de Nederlandse Nierpatiënten Vereniging (NVN). “Hopelijk kunnen hulpmiddelen zoals deze keuzehulp bijdragen aan het samen beslissen in de spreekkamer. Op dit moment wordt onderzocht hoe dergelijke tools worden ingezet en wat de ervaringen ermee zijn. Of het echt werkt, weten we straks”, zegt Bos.

Bos hoeft niet lang na te denken over wat hij hoopt voor de toekomst van waardegedreven zorg. “Mijn ideale toekomstvisie op korte termijn is heel praktisch, namelijk dat we in Nederland een goed beeld krijgen van de uitkomsten van de zorg, zonder dat er extra administratieve lasten ontstaan. Op de langere termijn vind ik het vooral belangrijk dat we meer inzicht krijgen en meer aandacht besteden aan de kwaliteit van leven en de autonomie van patiënten. Ik denk dat er vooral winst te behalen valt op het gebied van preventie van verergering van de eerdere stadia van nierschade, optimale gezamenlijke besluitvorming en optimale voorbereiding op (pre-emptieve) niertransplantatie. Maar voordat dat gebeurt, moeten we eerst de ontworpen uitkomstsets testen, zodat duidelijk wordt wat er nog geregeld moet worden om waardegedreven zorg ook daadwerkelijk in te voeren.”

Waardegedreven zorg – in de Nederlandse waardegedreven zorg – richt zich op het maximaliseren van de waarde voor de patiënt, of het optimaliseren van de voor de patiënt relevante uitkomsten (gezondheidswinst), per kosteneenheid. Het concept van waardegedreven zorg staat daarom haaks op de klassieke benadering van doelmatigheid, die uitgaat van kosten per hoeveelheid gezondheidswinst.

Het programma Resultaatgerichte Zorg is in 2020 van start gegaan als praktische uitvoering van het Hoofdlijnenakkoord Medisch-specialistische Zorg 2019-2022. Het programma richt zich onder meer op meer gezamenlijke besluitvorming tussen zorgverleners en patiënten en op leren en verbeteren door zorgverleners op basis van klinische en patiëntgerapporteerde uitkomsten. De komende jaren moeten sets van uitkomstmaten worden vastgesteld voor de aandoeningen die samen 50% van de ziektelast in Nederland uitmaken. Chronische nierschade is een van deze aandoeningen.

Het programma is een samenwerking tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de volgende koepelorganisaties: de Federatie van Medisch Specialisten, Verpleegkundigen & Zorgverleners in Nederland, de Patiëntenfederatie Nederland, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, Zelfstandige Klinieken in Nederland en Zorgverzekeraars in Nederland. Ook specifiek voor de component chronische nierschade is Nephrovisie een belangrijke speler.

Zie voor meer informatie: www.uitkomstgerichtzorg.nl.

nov 2021 | Chronische nierschade, dialyse, niertransplantatie

12 april 2021 om 20:00 uur | HIV, virale infecties

donderdag 16 juni 2022 tot donderdag 30 juni 2022 | Endocrinologie, Kinderen, Orthopedie